Een stadswandeling langs de historische panden van V.W.I.C. en andere prachtige plaatsen in Antwerpen.
Van de Kaaien (Noord) naar de Lambermontplaats (Zuid) naar de Groenplaats (Centrum)
Afstand 3,8 km – Duur (zonder pauze) +/-45 minuten
Beginpunt: Jordaenskaai 20
U start aan de Jordaenskaai 20 waar een eerste pand van V.W.I.C. is gelegen. U kunt onze panden herkennen aan onderstaand bordje dat steeds tegen de gevel bevestigd is.
Wandel verder op de Kaaien richting het Zuid van Antwerpen (dus met de Schelde aan uw rechterkant). Rechts ziet u het typisch beeld van de Scheldekaaien gevormd door de metalen loodsen voor het stockeren van goederen. De afdaken met de nummers 22-23 werden in 1888 opgetrokken.
Het Steen is het oudst bewaarde gebouw van Antwerpen – de eerste stenen dateren immers al van de 11de eeuw – en heeft door de eeuwen heen al tal van functies vervuld. Het ligt aan de Schelde ter hoogte van het vroegere schiereiland de Werf. In de 9de eeuw verscheen op de Werf een eerste nederzetting met aarden omwalling. Zo ontstond een burcht. Rond de eeuwwisseling tussen de 12de en 13de eeuw bouwde men hier een stenen burchtmuur en het Steen, een van de drie poortgebouwen van de burcht. Het Steen werd grondig verbouwd onder Karel V, in het begin van de 16de eeuw. Dat zie je nu nog aan het kleurverschil in de gevel.
Tot 1823 werd Het Steen gebruikt als gevangenis. Nadat Het Steen kort dienst had gedaan als woning, houtzagerij en visopslagplaats, opende het in 1862 zijn deuren als museum. Eerst als Museum van Oudheden en van 1952 tot 2008 als Nationaal Scheepvaartmuseum. Nu kan u die collectie bewonderen in het MAS | Museum aan de Stroom.
Het Steen wordt momenteel grondig gerenoveerd. In 2021 zal het Steen de toegangspoort vormen tot Antwerpen en dienstdoen als cruiseterminal, onthaalcentrum en interactief belevingsparcours. Centraal in het belevingscentrum staan Antwerpen en haar geschiedenis.
Wandel nog steeds rechtdoor, op het einde heeft u meteen een intdruk van de prachtige vernieuwde Scheldekaaien met plaats voor groen, speeltuinen en grote pleinen. Ruimte en lucht staan hier centraal en er wordt opnieuw een stuk natuur geïntegreerd in de stad.
Sla linksaf aan de Vlasmarkt en dan meteen rechtsaf richting Zand (dus schuinrechts).
Zand 5
In deze straat op nummer 5 ontdekt u een ander pand van V.W.I.C. (dateert uit 1700).
Leuk om weten; Eertijds lag in deze straat, Zand, en omgeving een zandbank. Omstreeks 1400 werd het Zand verkaveld, door riolen te metselen, een muur die de Scheldekant afsloot te bouwen en bouwgronden in veiling stellen. Aan de rechterzijde van dit pand ziet u de ‘Mariënborg’, een historisch gebouw. Het gebouw van V.W.I.C. en ‘Mariënborg’ worden gescheiden door de een houten portiek.
Deze portiek hoorde bij een gang die het Zand verbond met Vlasmarkt en Hoogstraat. Bij de renovatie van “Mariënborg” tot eengezinswoning, werd de gang geïncorporeerd in het huis. De spiegelboogpoort in régence- of rococostijl is gevat in een vlakke hardstenen omlijsting met neuten uit de 18de eeuw. Een gedichte oculus accentueert het bovenliggende bakstenen muurwerk, dat wordt bekroond door een smeedijzeren traliehek.
Loop de straat uit tot u op een plein komt, de Sint-Jansvliet. Op dit plein vindt u de Sint-Annatunnel of Voetgangerstunnel, zoals de Antwerpenaars hem noemen.
Deze Voetgangerstunnel verbindt rechter- met linkeroever en loopt onder de Schelde en werd geopend in 1933. De tunnel kan men zowel vanop linker- als rechteroever betreden via de authentieke houten roltrappen. Deze waren uniek bij de opening.
Tot op vandaag zijn de meeste delen van de toegangsgebouwen en de tunnel nog steeds origineel, van de waarschuwingsborden tot de hekken. De tunnel wordt nu nog heel intensief gebruikt door mensen die dagelijks van de ene oever naar de andere moeten.
Indien u tijd heeft loont het om via de Voetgangerstunnel naar Linkeroever te gaan. Niet alleen voor het zicht op de Antwerpse skyline dat u daar hebt, maar ook om deze parel in het hart van de stad te bewonderen.
Draai linksaf en steek het plein schuin over richting de Kloosterstraat.
De Kloosterstraat is ongetwijfeld een van de meest verrassende straten van Antwerpen. Sinds jaar en dag bekend om zijn antiek-, vintage – en brocantezaken was de Kloosterstraat altijd al een van de hotspots van Antwerpen. Met de komst van verrassende conceptstores, stijlvolle interieurzaken en verschillende galerijen bruist de straat nu nog meer dan ooit tevoren.
In de Kloosterstraat vindt u een verrassende mix van verschillende zaken. Ga zelf op ontdekkingsreis in de vele shops. Of u nu op zoek bent naar dat ene unieke stuk voor uw interieur, uw kleerkast graag wil uitbreiden met een must-have piece of gewoon lekker wilt komen ontspannen in een van de vele horecazaken, in de Kloosterstraat kan het allemaal.
Kloosterstraat 110
Wanneer u de Kloosterstraat ten einde loopt komt u alweer op een plein. Op dit plein heeft V.W.I.C. een prachtig pand. U ziet het recht voor u wanneer u het plein betreedt. U waant zich nu trouwens echt in de buurt ‘Het Oude Zuid’ van Antwerpen. In het midden van het plein vindt u het Peter de Grote Monument.
Deze wijk is gelegen in het Centrum van Antwerpen, aan de zuidelijke kant van de binnenstad. ’t Zuid wordt ook gezien als de jonge, trendy buurt van de stad. Dit ziet u meteen aan de vele restaurants, hippe cafés en opvallende terrasjes op de vele pleinen. ’t Zuid is ook bekend om het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten dat momenteel een waanzinnige restauratie ondergaat (dit komt u verder tijdens deze wandeling tegen). Het is om die reden dat deze buurt de Museumbuurt genoemd wordt. U vindt hier tevens het Museum van Hedendaagse Kunst, het Fotomuseum en Cinema Zuid.
De straten op ’t Zuid worden vooral gekenmerkt door mooie herenhuizen in een elegante Art Nouveau-stijl. Ook de geometrie is hier opvallend. De straten zijn namelijk aangelegd in sterpatronen, zoals u ook ziet in Parijs. Dit patroon kan u zeker herkennen aan de Marnixplaats, de Lambermontplaats, de Leopold de Waelplaats, de Gillisplaats en de Bolivarplaats.
Vlaamsekaai 62
Vervolg uw wandeling via Kloosterstraat richting de Vlaamse Kaai oftewel de Gedempte Zuiderdokken. Dit gebouw was ooit de opslag van de familie Artois waar het gerst waar bier van gemaakt wordt, werd gelost (gedempte zuiderdokken was toen nog een haven) en opgeslaan.
Voordat de dokken werden gedekt (1969), waren ze een onderdeel van de haven van Antwerpen. Er waren drie dokken (Kooldok, Shippersdok en Steendok). Na de dekking werd deze plaats gebruikt als openbare parking en als evenementenruimte. Momenteel ondergaat dit plein echter een grote renovatie. Tegen 2022 zullen hier twee ondergrondse parking worden aangelegd en zal het plein worden heringericht met recreatiezones en parkgebied.
Op nummer 62 vindt u alweer een pand van V.W.I.C. Dit pand bevindt zich net voor de rotonde aan de Waterpoort.
De Waterpoort (ook vaak Porta Regia of Coninckxpoort genoemd) was een stadspoort aan de Schelde te Antwerpen. In 1624 werd ze opgericht als ereboog voor koning Filips IV. De boog is oorspronkelijk gebouwd op de Vlasmarkt (het straatje dat u daarnet passeerde voor u van de Kaaien indraaide richting Zand).
Hoewel het ontwerp wordt toegeschreven aan Rubens, is er geen bewijs van de betrokkenheid van Rubens, in tegenstelling tot de identiteit van de beeldhouwers. Naar aanleiding van werken aan de Scheldekaaien werd de poort in de jaren 1880 verplaatst naar de Sint-Jansvliet (het plein waar u daarnet de Voetgangerstunnel zag). Toen op die plaats in 1933 het ingangsgebouw van de nieuwe Sint-Annavoetgangerstunnel moest verschijnen werd de poort opnieuw verplaatst. In 1936 werd ze uiteindelijk herbouwd op de Gillisplaats op Het Zuid, de plaats waar u nu staat. Doordat ze reeds op twee andere plaatsen heeft gestaan, kreeg ze de bijnaam ‘de wandelende poort’.
Verschansingstraat 48, 2000 Antwerpen
Wanneer u bij de rotonde even de eerste straat inslaat (met de klok mee aan uw linkse kant), ziet u het moedergebouw van V.W.I.C. waar ook 3D-ICT gevestigd is. Dit is dus de moederzetel van enkele bedrijven van CEO David van Waesberghe. Keer daarna terug naar de rotonde.
Dit was trouwens de plaats waar ooit de paarden van de paardentram stonden.
Lambermontplaats 1 – Lambermontplaats 22
Neem op de rotonde de tweede afslag (met de klok mee) en draai de Kasteelstraat in richting de prachtige Lambermontplaats, een echt pareltje op het Zuid van Antwerpen. Op dit plein heeft V.W.I.C. reeds verschillende panden in haar portefeuille, waaronder Lambermontplaats 1 en 22.
De Lambermontplaats is één van de typische pleinen in deze buurt waarop straten in stervorm uitgeven.
Vanaf 1908 kreeg het plein zijn eigen naam, ter ere van de toen recent overleden baron F.A. Lambermont (1819-1905). Hij was secretaris-generaal van Buitenlandse zaken, een functie waarin hij in 1863 de zware Scheldetol kon vrijkopen van Nederland. Dit historische gebeuren is een vaak terugkerend thema op het Zuid, vertaald in talrijke straatnamen en een aantal grote monumenten.
De Lambermontplaats is gekasseid en omzoomd met lindes; tramsporen doorkruisen het plein. Het plein is gelegen op een vooraanstaande plaats binnen het verkavelingsplan van het Zuid, namelijk vlak bij het Museum voor Schone Kunsten en op één van de belangrijkste verbindingsassen door de wijk. Dit vertaalt zich in de architectuur: de bebouwing bestaat uit statige, grote burgerhuizen of meergezinswoningen met lijstgevels die van een rijk versierd eclectisch of neoclassicistisch parement zijn voorzien. De huizenrijen rondom de Lambermontplaats en in de Leopold de Waelstraat werden integraal als stadsgezicht beschermd omwille van de gaafheid van de huizenrijen en de hoge architecturale kwaliteit.
Midden op het plein vindt u een imponerend monument ter ere van baron Lambermont. Deze in 1912 onthulde beeldengroep is een realisatie van beeldhouwer Léandre Grandmoulin en architect F. van Holder.
Ontdek het plein en draai de Emiel Banningstraat in. Houdt links aan en sla de tweede straat linksaf in aan de openvlakte met de petanque velden (de Baron d’Hanislaan). Op het einde van de petanque velden ziet u het Quinten Matsijs Standbeeld.
Dit is een neogotische Quinten Matsijs standbeeld van beeldhouwer J. De Braekeleer van 1881, geplaatst op een sokkel ontworpen door L. en H. Blomme. Het beeld werd op 14 augustus 1881 onthuld aan de ingang van het Stadspark. Op 9 november 1878 had de gemeenteraad beslist het beeld in brons te laten uitvoeren, maar de kunstenaar stond erop het beeld in marmer te mogen maken. Het beeld werd bekostigd door het stadsbestuur dat daarvoor een subsidie van de Belgische overheid ontving. In 1934 werd het beeld verplaatst naar de Baron Dhanislaan. Daarbij werden de vier gietijzeren lantaarns op de randen van het voetstuk niet heropgericht. De sokkels van de lantaarns zijn wel bewaard.
Het natuurstenen beeldhouwwerk is circa 3,50 meter hoog en is gesigneerd en gedateerd op de achterzijde van de plint: “J. DE BRAEKELEER 1881”. De schilder Quinten Matsijs (1466 -1530) wordt ten voeten uit weergegeven, in eigentijdse kledij, omringd door schildersattributen zoals palet en tekenpapier. Het aambeeld en de hamer verwijzen naar zijn carrière als siersmid, vooraleer hij zich aan de schilderkunst wijdde. De vierkante basis gaat met versnijdingen over in een cilinder, versierd met blindnissen. In de voorste nis van het voetstuk staat in gotische letters “QUINTEN MATSIJS”. Daarboven een geprofileerde, met gotisch bladwerk versierde kroonlijst.
Amerikalei 180
Draai links op de Amerikalei. Op nummer 180 komt u een gebouw van V.W.I.C. tegen.
De Amerikalei is een deel van de Leien (oud Nederlandse benaming voor avenue of laan). Een reeks straten die één lange straat vormt en het Zuid(en) van Antwerpen verbindt met het Noord(en) oftewel het begin van de haven. De Leien vormen grotendeels het tracé van de Spaanse omwalling zoals die werd aangelegd in de 16de eeuw.
Deze omwalling uit 1542 bevatte enkele vestingen die de verdediging van Antwerpen moesten waarborgen. Na de onafhankelijkheid van België werd Antwerpen de laatste verdediging. Nadat de stad in 1859 opnieuw eigenaar wordt van de 154 ha tellende omwalling, werd deze afgebroken en in straten gelegd (1867-1869). Na de Eerste Wereldoorlog werden de namen door het stadsbestuur omgedoopt tot resp. Italiëlei, Frankrijklei, Britselei en Amerikalei (van Noord naar Zuid), naar de overwinnende geallieerde landen.
Draai de volgende straat aan uw linkerkant in, de Graaf van Hoornestraat. Loop deze helemaal ten einde tot u aan de Leopold de Waelplaats aankomt. Hier volgt u rechts.
De Leopold de Waelplaats is een langgerekt, rechthoekig plein centraal op het Zuid. Oorspronkelijk werd dit plein de Volksplaats genoemd, sinds 1894 heeft het de huidige benaming, naar burgemeester Leopold De Wael die in 1892 was overleden. Zoals eerder vermeld heeft Het Zuid een patroon van rechte straten die op vele plaatsen straalsgewijs samenkomen op een rond of rechthoekig plein. Dit is ook het geval bij de Leopold de Waelplaats, waarop in totaal elf straten uitgeven. Het gekasseide plein is een vrij druk knooppunt, waarop ook tramlijnen passeren.
Naast culturele functies als het Museum voor Schone Kunsten en het variététheater De Hippodroom, werden op dit plein vooral meergezinswoningen gebouwd met winkel- of caféfunctie op de begane grond. De bouwhoogte van deze panden loopt op tot vier bouwlagen, een bouwhoogte die enkel op grotere pleinen en brede verbindingswegen werd toegestaan.
De centrale ligging van het plein op het Zuid werd vertaald in de architectuur met een aantal zeer opvallende grote gebouwen en ensembles. De Leopold de Waelplaats wordt gedomineerd door het Museum voor Schone Kunsten, een centraal monument op het Zuid, opgericht in 1884-90 naar ontwerp van Jean-Jacques Winders en Frans Van Dijk. Rondom het museum is een met hek omzoomde museumtuin voorzien, waarin kunstwerken en standbeelden zijn gezet.
Centraal op het museumplein ligt de waterpartij “Diepe fontein” van de Spaanse beeldhouwster Cristina Iglesias. Om het uur loopt de waterpartij helemaal vol en weer leeg, waarbij de bodem, bestaande uit een afgietsel van eucalyptusbladeren, zichtbaar wordt. Bij de heraanleg van het museumplein door de architecten Paul Robbrecht en Hilde Daem werden beelden van de Antwerpse beeldhouwer Josué Dupon en enkele koppen van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin op het plein geplaatst. Deze laatste stellen Nijverheid, Handel, Scheepvaart en Schone Kunsten voor, en zijn afkomstig van het standbeeld van burgemeester Jan Frans Loos (1799-1871) door de beeldhouwer Jules Pecher, dat in 1876 werd onthuld op de Loosplaats, en in 1960 om verkeerstechnische redenen werd gesloopt. De kronkelende zitbank rechts van het museum is een ontwerp van Ann Demeulemeester. Uiterst links een plaquette over de V-bommen uit de Tweede Wereldoorlog.
Aan de noordelijke zijde van de Leopold de Waelplaats (overkant van het museum) nam de “Hippodroom” tot in de jaren 1970 een opvallende plaats in. Dit variététheater of circus had een ronde plattegrond en was in de De Burbure- en de Museumstraat geflankeerd door een rij van vijftien identieke, in repeterend schema opgetrokken eclectische woningen van twee bouwlagen en twee traveeën. Het circus sloot de deuren in 1958 en na een paar jaar leegstand, werd het monumentale pand samen met de dertig aansluitende burgerhuizen in 1973 afgebroken. Net als bij de woon- en pakhuizen die de rest van deze straat innamen, werd dit perceel ingevuld door het grootschalige nieuwbouwproject “Hippodroom”.
Wandel verder op het plein en passeer aan uw rechterkant het Museum. Ga de straat recht voor u in, De Volkstraat. Passeer op uw rechterkant de Sint-Walburgiskerk en wandel de straat helemaal uit tot aan de Nationalestraat.
De Volkstraat kan u tegenwoordig wel het winkel- en horecahart van de hippe Antwerpse buurt ’t Zuid noemen. De Volkstraat verbindt eigenlijk de buurt rond de Nationalestraat met het prachtige plein rond het Antwerpse Museum van Schone kunsten. In de Volkstraat heeft u een paar prachtige boetieks en “high end” winkels, maar ook heel wat hippe Horeca. Van ’s ochtends vroeg zitten de koffiebars en de terrasjes vol, en tot ’s avonds laat is het knappe mensen kijken over de hele Volkstraat. Kortom: één van de meest bruisende straten van Antwerpen.
Nationalestraat 71 - Nationalestraat 57 - Nationalestraat 55
Meteen aan het begin van de Nationalestraat passeert u het Tropisch Instituut oftewel het Instituut voor Tropische Geneeskunde. In de Nationalestraat ontdekt u drie panden van V.W.I.C.
U kunt een stukje geschiedenis terugvinden in de Nationalestraat. Er is nog steeds een café dat de naam ‘Boeksteeg’ heeft. Zo heette deze straat vooraleer de straat in 1884 verbreed werd en Nationalestraat gedoopt werd. In de Nationalestraat vindt u op uw linkerkant ook Het Modepaleis waar u de flagshipstore terugvindt van Dries Van Noten, De koning van modieus Antwerpen en één van de leden van de legendarische Antwerpse Zes.
Vervolg uw weg en eindig op de Groenplaats waar u kunt genieten van een lekker drankje of hapje.
Op de Groenplaats staan diverse bomen met bankjes, het is een ‘rustplaats’ in de stad. In het midden van het plein staat het standbeeld van Rubens. Het is in 1840 ontworpen door Willem Geefs. Vlak bij het plein ligt ook de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Verder zijn er zijn diverse cafés met terrassen en talrijke gevels die als monument beschermd worden.
Verder bevinden zich hier:
- Een beschermd OLV-beeld tussen de gevels van nummers 29 en 30.
- Het beschermde gebouw van het Hilton-hotel.
- Het (restant van het) Karbonkelhuis (op nummer 33/33A), ook wel Diamanthuis genaamd, gebouwd rond 1520 en een van de eerste woningen in vroeg-renaissancestijl.
- Het beschermde gebouw op de hoek met de Geefsstraat (links van Cru), het vroegere hotel Galeries Nationales.
- Het beschermde postgebouw aan de zuidkant van de Groenplaats.
Hopelijk heeft u genoten van deze mooie wandeling!